Эдвард Гиббон - Өмірбаян

Гиббон, толық аты Гиббон (Edward Gibbon) британдық тарихшы және әлемдік тарихи әдебиеттегі ең ықпалды шығармалардың бірі «Рим империясының шоғырланған тарихы» авторы. Оның Рим империясы туралы еңбектері осы саладағы зерттеулердің эталонына айналып, бүкіл әлем тарихшылары мен оқырмандарын шабыттандырып келеді. Осы көрнекті тарихшының өмірбаянына тоқталып, оның әлемдік тарихқа қосқан үлесін қарастырайық.

Эдвард 1737 жылы 8 мамырда Ұлыбританияның Суррей графтығында Путни қаласында дүниеге келген. Оның отбасы ағылшын және шотланд тамырлары болды және қамтамасыз етілген класқа жататын. Ерте кезде Эдвард әкесінен айырылып, оның тәрбиесі анасына тапсырылды. Оның білімі жеке мектепте басталып, кейін Оксфорд университетіне түседі, онда классикалық әдебиет пен антикалық тарихты оқи бастайды.

1754 жылы Эдвард құрлықтық Еуропаға саяхатқа аттанып, бірнеше жыл өмір сүрді. Осы сапар барысында ол түрлі елдердің тарихы мен мәдениеті, соның ішінде Франция, Италия және Германия туралы білімін байытты. Оның білімі тек университеттік бағдарламадан ғана емес, сонымен қатар өз зерттеулері мен бақылауларынан да туындады.

Эдвард өзінің магнум опусының - «Рим империясының жинақталған тарихы» («The History of the Decline and Fall of the Roman Empire») арқасында үлкен даңқ пен танымалдылыққа қол жеткізді. Бұл оқиға 1764 жылы басталып, жиырма жылдан астам уақытқа созылды. Алғашқы томы 1776 жылы жарық көрді.

Алты томдық бұл шығарма Рим империясының Антониндер кезеңінен Константинопольдің құлауына дейінгі толық зерттеуі болды. Гиббон Римнің құлдырауының себептері мен салдарын, сондай-ақ тарихи оқиғалардың барысына түрлі факторлардың әсерін зерттеді. Оның жазу стилі мен терең зерттеулері бұл туындыны тек тарихи еңбек қана емес, сонымен қатар әдеби туындыға айналдырды.

Рим империясының жинақталған тарихы тарихнамаға және әдебиетке үлкен әсер етті. Бұл шығарма тарихи зерттеудің эталонына айналып, көптеген тарихшылар мен жазушылардың еңбектерінде терең із қалдырды. қазіргі тарих ғылымының негізін қалаушылардың бірі болып саналады.