Карлерен Якобсон - Өмірбаян

Якобсон өмірбаяны: Көрнекті Лингвист және Структуралист

Карлерен (1896 ж. 18 қазан - 1982 ж. 13 ақпан) - лингвистика және әдеби теория саласындағы терең зерттеулермен байланыстырылған есім. Шведтік лингвист және әдеби сыншы, лингвистикадағы құрылымшылдықтың негізін қалаушылардың бірі болып есептеледі және тілді және оның мәдениеттегі рөлін қазіргі заманғы түсінуге зор ықпал етті. Бұл өмірбаянда Карлерен Якобсонның өмірі мен ғылыми қызметінің түйінді сәттерін қарастырамыз.

Карлерен Мәскеуде, Ресей империясында, еврей отбасында дүниеге келген. Оның балалық шағы тілдер мен мәдениеттерге толы болды, өйткені ол XX ғасырдың басындағы Мәскеудің мультимәдени ортасында өсті. 1920 жылы азамат соғысы кезінде Ресейден кетіп, Чехословакияға аттанады. Ол жерде философия, әдебиет және лингвистика оқыды.

Прагада білім алғаннан кейін Карлерен лингвистика және структурализм саласындағы зерттеулерін жалғастырды. Ол құрылымшылдық пен құрылымдық лингвистиканың дамуына қосқан үлесімен танымал болды, олар тіл және оның функциялары туралы түсініктерді өзгертті.

Якобсон лингвистикалық зерттеулерге салыстыру әдісін енгізген алғашқы адамдардың бірі болды. Ол тілдің құрылымы мен функцияларын түсіну үшін әр түрлі элементтерден тұратын теорияны әзірледі. Бұл әдіс құрылымдық лингвистикада негізгі болып, антропология мен әдеби сындарды қоса алғанда, басқа да көптеген салаларға әсер етті.

Карлерен әдеби теорияға да маңызды үлес қосты. Ол әдебиеттегі «коммуникативтік функция» теориясын әзірлеуге әкелді. Ол тілдің түрлі деңгейлерін, оның ішінде фонологиялық, синтаксистік және семантикалық деңгейлерін атап өтіп, олардың әдеби шығармалардағы өзара әрекеттестігін көрсетті.