Луис Просперо Мериме - Өмірбаян

Мериме (1803-1870) - XIX ғасырдағы Францияның көрнекті әдеби тұлғасымен байланысты есім. Француз жазушысы, археолог және публицист Мериме Испанияның мәдениеті мен тарихын зерттеуге қосқан еңбектерімен әлем әдебиетінде өшпес із қалдырды. Бұл өмірбаянда біз Луис Просперо Мерименің өмір жолын және оның ұлы әдеби жетістіктерін қарастырамыз.

Луис Просперо 1803 жылы 28 қыркүйекте Парижде дүниеге келген. Ол әкесі тарихшы, ал анасы әйгілі әйел-жазушы болған білімді отбасынан шыққан. Ерте кезден бастап тілдерге деген бірегей дарынға және әдебиетке деген қызығушылыққа ие болды. Ол латын, грек және ағылшын тілдерін оқып, археология мен өнерге қызығушылық танытты.

Мериме өзінің әдеби мансабын өлеңдер жазып, әдеби журналдарда мақала жариялаудан бастады. Оның алғашқы жарияланымы 1825 жылы жарияланған сатиралық мақала болды. Көп ұзамай ол оқырмандар мен сыншылардың назарын тез аударған әңгімелер мен романдар жаза бастады.

Ең танымал шығармаларының бірі «Кармен» (1845) әңгімесі болды, ол құштарлық пен жұмбақ сығанақ және оның сержант Дон Хосемен қарым-қатынасы туралы баяндайды. «Кармен» француз әдебиетінің ең танымал шығармаларының біріне айналып, көптеген жазушылар мен композиторларға әсер етті.

Мериме жазушы ғана емес, археолог-ғалым болған. Оның ежелгі мәдениетке деген қызығушылығы оны Грекия мен Испанияны қоса алғанда, көптеген елдердегі археологиялық олжаларды зерттеуге алып келді. Оның археология және өнер жөніндегі еңбектері ғалымдар мен мамандардың мойындауына ие болып, антикалық және ортағасырлық тарих пен өнерді зерттеуге қымбат үлес қосты.

Өмірдегі және шығармашылықтағы ең маңызды кезеңдердің бірі оның 1830 жылдары Испанияға саяхаты болды. Осы сапарлар кезінде ол өзінің әйгілі «Испания туралы хаттарына» негіз болған материалдар мен әсерлерді жинады. Бұл «Хаттар» жол жазбаларының, эсселердің және көркемдік сипаттамалардың қоспасы болып табылады және олар XIX ғасырдағы Испания туралы үздік шығармалардың бірі болып саналады.