Томас Карлайль - Өмірбаян

Карлайль (Thomas Carlyle) - XIX ғасырдағы көрнекті әдеби шығармалар мен тарихи еңбектермен байланыстырылған есім. Британдық жазушы, тарихшы және ойшыл, ол өз заманының әдебиеті мен тарихнамасына, сондай-ақ мәдениет пен қоғамның дамуына керемет әсер қалдырды. Бұл өмірбаянда біз а Карлайльдің өмірі мен шығармашылығы, оның идеялары мен мәдени мұраға қосқан үлесі туралы айтып береміз.

Томас 1795 жылы 4 желтоқсанда Экклсфилд, Шотландияда дүниеге келген. Оның балалық шағы кішіпейіл, ол әдебиет пен білімге ерте кезден қызығушылық танытқан. Оның әкесі оқуды және оқуды көтермелеген қатаң шаруа мектеп мұғалімі болған.

Карлайль Эдинбург университетінде білім алды, онда философия мен әдебиетті оқыды. Осы кезеңде ол өзінің әдеби мансабын бастады, түрлі мерзімді басылымдарда мақалалар мен рецензиялар жариялады. Оның алғашқы еңбектері назар аударып, танымалдылыққа ие болды.

Ең танымал және ықпалды шығармалардың бірі «Батырлар мен батырлық» (Heroes and Hero-Worship) болып табылады, онда ол адамзат тарихындағы батырлар мен ұлы тұлғалардың рөлін талдайды. Оның жазу стилі айқын әрі сенімді болды, және ол өз еңбектерінде алаяқтық пен иронияны белсенді пайдаланды.

Томас Карлайль «Француз революциясы» (The French Revolution) және «Пруссия корольдігінің негізін қалаушылар және алғашқы жылдары» (The Early Kings of Norway) атты тарихи еңбектерімен де танымал. Оның тарих саласындағы еңбектері терең талдаумен және бірегей идеяларымен ерекшеленді және олар тарих ғылымына айтарлықтай әсер етті.

Томас батырлық, моральдық жауапкершілік және тарихи әділдік идеяларының жақтаушысы болды. Ол өз заманының әлеуметтік және саяси кемшіліктерін белсенді сынға алып, зияткерлер мен көшбасшылардың қоғам алдындағы міндеттері туралы идеяларын білдірді. Оның еңбектері көптеген жазушылар мен ойшылдарға, соның ішінде Чарльз Диккенс пен Фридрих Энгельске терең әсер етті.